Isang pagsaludo sa Pambansang Alagad ng Sining sa Panitikan Virgilio S. Almario sa pagbabahagi ng UP Diksiyonaryong Filipino online. Ito ay isang hakbang upang patuloy na mapalaganap ang wikang Pambansa.
Mabuhay po kayo!
-a
pnl |[ Esp ]
: pambuo ng pangngalan at pang-uri na may kasariang pambabae, hal niña, maestra Cf -O
A, a
png
1: unang titik sa alpabetong Filipino at tinatawag na ey
2: unang titik sa abakadang Tagalog at tinatawag na a
3: una sa isang serye o kaayusan
4: grado o markang akademiko na nangangahulugang pinakamahusay o namumukod
5: pasulát o palimbag na representasyon ng A o a
6: tipo, tulad ng sa printer, upang magawâ ang titik A o a
7: Psl tipo ng dugo ng tao
8: Mus ikaanim na tono sa eskalang C major o unang tono sa kaugnay na eskalang A minor ; o ang ikaanim na tono sa eskalang C major, kilalá bílang la
9: sukat ng sapatos, higit na maliit sa B
10: cup size ng bra, higit na maliit sa B ngunit higit na malakí sa AA.
A!
pdd
: bulalas ng alinlangan o paghinto sa sasabihin.
Å (ey)
symbol |Pis |[ Ing ]
: angstrom.
a·à
png
: salitâng batà na nangangahulugang dumi, tae, o anumang maruming bagay Cf OÒ — pnd mag-a·à, u·ma·à.
a·áb
png |Kar
: hugpóng o paghuhugpóng ng dalawang pútol o piraso ng kahoy sa pamamagitan ng bútas at mitsa na kahugis ng buntót ng kalapati : HÁKHAK Cf HUKÁD, KÚTAB, PÚNIT, ÚKIT, ÚTAB — pnd a·á·bin, mag-a·áb.
a·á·da
pnb |[ Ilk ]
: nariyán.
a·ád·to
pnb |[ War ]
: naroón.
a·a·gáw
png |Bot
: alagáw.
a·ák
png |[ Kap Pan ]
: lámat.
a·ák
pnd |a·a·kín, mag-a·ák, u·ma·ák |[ ST ]
: hatiin ang maliit na buntot.
a·ám
png |[ Chi ]
: varyant ng am.
a·án·hi
pnb |[ War ]
: naritó.
a·án·hon
pnb |[ War ]
: paáno.
á·ap
png |[ ST ]
: malakíhang pagbilí sa ani ng taníman o bukid — pnd a·á·pin, mag-á·ap, u·má·ap.
a·a·pú·yan
png |[ Ifu ]
: huni ng ído mula sa kaliwa, senyas ng katamtamang tagumpay sa isang larangan.
Aaron (éy·ron, a·á·ron)
png |[ Ing Heb ]
: sa Bibliya, nakatatandang kapatid ni Moses at tagapagtatag ng sinaunang kaparian ng mga Jew.
a·á·to-á·to
png
: biro-birong pagsubok sa isang gawain Cf ÁTO
AB (ey·bi)
png |Psl |[ Ing ]
: tipo ng dugo ng tao.
AB (ey·bi)
daglat |[ Ing ]
1: Ntk able-bodied seaman
2: Bachelor of Arts o Batsilyer sa Arte : BA
a·bá
png |Zoo |[ Bik Hil Seb War ]
: pitsó.
A·bá!
pdd |[ Bik Hil Kap Seb Tag ]
: katagang nagpapahayag ng matinding damdamin, hal pagkagulat, pagtataká, paghanga : ABADÁW!
a·bâ
pnd |a·ba·ín, mang-a·bâ
: ituring na mababà at hamak ang kapuwa o sarili.
a·bâ
pnr
: dukhâ.
a·ba·á·na
pnb |[ Bik ]
: sa katunayan ; talagá ngâ.
a·bá·aw
png |Zoo |[ Ifu ]
: pangkat ng mga ibon.
áb-ab
pnd |ab-á·bin, i·áb-ab, mag-áb-ab |[ Seb ]
: nguyain.
áb-ab
png |Bio |[ Seb ]
: ámag1
á·bab
png |[ Mrw ]
: kabkáb1
a·bá·ba
png |[ Ilk ]
: iklî2
a·ba·ba·ti·yá·wan
pnr |[ Kap aba+batiyo+wan ]
: kíta.
a·bá·baw
png |[ Ilk ]
: bábaw2-3
a·báb·baw
png |[ Iba ]
: bábaw2-3
áb-a·bî-ik
png |[ Igo ]
: kaluluwá1
abaciscus (ab·a·sís·kus)
png |[ Ing ]
: maliit na abakus.
a·bád
png |[ Esp ]
: superyor ng monasteryo o kumbento, a·ba·dé·sa kung babae : ÁBBESS, ÁBBOT, PRELATE2
á·bad
png |Med |[ Kap ]
: padugô.
a·bá·da
png |Zoo |[ Ilk ]
: dúgong.
A·ba·dáw!
pdd |[ War ]
: Abá! var Abudáw!
Abaddon (a·ba·dón)
png |Mit |[ Ing ]
: impiyérno.
A·ba·dé·ha
png |Lit |[ Seb ]
: pangunahing tauhan sa bersiyon ng kuwento ni Mariang Alimango ng mga Sebwano.
a·ba·dí·ya
png |[ Esp abadía ]
1: monasteryong nása pamamahala ng abad o kumbentong nása pamamahala ng abadesa
2: gusaling katabi ng simbahan na tirahan ng mga monghe o madre : ABBEY Cf BÁHAY-PARÌ, ERMÍTA, KUMBÉNTO2, MONASTÉRYO
a·bad·yá·to
png |[ Esp abadiato ]
: pagiging abád.
a·bá·fiw
png |Mus |[ Bon ]
: kubing na yarì sa tanso : AWEDÉNG, KÓDING var afiw
á·bag
png |[ Seb ]
: túlong1-2
a·ba·gá
pnd |a·ba·ga·hín, ma·a·ba·gá, ma·ka·a·ba·gá |[ Seb ]
: balikatin.
a·bá·ga
png |Ana |[ Akl Seb ]
: balíkat1
a·bá·gat
png |Mtr
1: [Kap] hángin
2: [Mag] hánging kanluran
3: [Pan] malakas na hángin.
a·bag·bág
pnr |[ Pan ]
: lanság.
a·bág·han
png |Mat |[ Hil ]
: súkat ng habà mulang dulo ng daliri hanggang kalahating balikat ; katumbas ng 1 m.
A·bá Gi·no·óng Ma·rí·a
png
: sa simbahang Katolika, dasal batay sa batì ng arkanghel na si Gabriel kay Birheng Maria.
á·bak
png |[ Kap ]
: umága.
a·ba·ká
png |[ Akl Tag ]
1: Bot haláman (Musa textilis ) na kauri ng saging : IBÍLAW, LABÁYO, LÁIN5, PAGÚWA
2: putîng himaymay mula sa naturang haláman na ginagawâng lubid, tela, basket, at katulad : IBÍLAW, LABÁYO, LÁIN5, PAGÚWA Cf LÁNOT5
A·ba·ká
png |Ant Lgw
1: isa sa mga pangkating etniko ng mga Ilongot
2: isa sa mga wika ng mga Ilongot.
a·bák-a·bák
png |[ Hil ]
: patúloy at sunód-sunód na paglaglag ng bungangkahoy o pagdatíng ng sulat.
a·ba·ká·da
png
1: Lgw romanisadong paraan ng pagsulat ng mga Tagalog at gumagamit ng dalawampung titik Cf ALPABÉTO, BAYBÁYIN
2: batayang katotohanan at prinsipyo ng isang paksa : ABC2 — pnr i·ná·ba·ká·da. — pnd á·ba·ka·dá·hin, i·á·ba·ká·da, mag-á·ba·ká·da
á·ba·ka·hán
png |[ abaká+han ]
1: plantasyon o taníman ng abaká : KÁABAKHÁN
2: tindáhan ng abaká.
A·bák·non
png |Ant
: pangkating etniko na matatagpuan sa isla ng Capul na nása dulong hilaga ng lalawigan ng Samar. Cf INABÁKNON
á·ba·kó
png |Mat |[ Esp ábaco ]
: ábakús1
á·ba·kús
png |[ Ing abacus ]
1: Mat kasangkapang ginagamit sa pagkukuwenta, binubuo ng mga bilóg na piraso ng kahoy na nakatuhog sa alambreng nakalagay sa parihabâng balangkas : ÁBAKÓ
2: Ark isang tipak ng bato na nagsisilbing pinakamataas na salig sa capital ng haligi.
á·bal
png |[ Kap ]
: téla.
á·bal
pnr |[ Mrw ]
: úna
a·ba·lá
pnr |[ Kap Tag ]
1: kasalukuyang may ginágawâ : ALIGAGÂ, BUSY, ENGAGED2, LINGÁ, MASAKÒ, OKUPÁDO4, SIBÓT2
2: buhós na buhós ang pag-iisip sa isang gawain : BUSY, ENGAGED2
a·bá·la
png |[ Kap Pan ST ]
: pansamantalang paghinto : ÁBAL-ÁBAL, ANTÁLA3, HOLD-UP1, INTERUPSIYÓN1, MOLÉSTIYÁ1, RETRÁSO Cf GAMBÁLA — pnd a·ba·lá·hin, mag·pa·a·bá·la, ma·ka·a·bá·la, mang-a·bá·la.
a·ba·lá·bal
png
: maliliit na piraso ng dalá-daláhan : ABÚBOT2, KARGÁDA3 Cf ABÁSTO
á·bal-á·bal
png |[ ST ]
: abála.
a·bá·la·yán
png |[ Ilk Pan ]
: baláe2
a·bá·lo
png |[ Esp avalorar Seb ]
: patong na singil sa tunay na halaga para sa buwís o multa Cf PÁTAW
a·bá·lo·án
png |[ Pan ]
: palagáy1
abalone (a·ba·ló·ni)
png |Zoo |[ Ing ]
: susô (genus Haliotis ) na malaki ang kabibeng may nákar at karaniwang matatagpuan sa California : ABULÓN
abalone mushroom (a·ba·ló·ni más·rum)
png |Bot |[ Ing ]
: uri ng kabute (Pleuratus ostreatus ) na nakakain.
a·ba·lór·yo
png |[ Esp abalorio ]
1: maliit at bilóg na kristal, bató, at katulad na may bútas sa gitna, karaniwang tinutuhog upang gawing palamuti, galáng, o kuwintas : BATÉK, BEAD, BÚTIL4, LUSÓK
2: Zoo malkóha.
A·bá mo nga·ní!
pdd |[ ST ]
: Ay, kawawa ka naman!
á·bamp
png |Ele |[ Ing ]
: abampere.
abampere (á·bam·pír)
png |Ele |[ Ing ]
: sentimetro-gramo-segundong yunit ng elektromagnetikong koryente ; katumbas ng sampung ampere : ÁBAMP
á·ban
png |[ Ifu ]
: kumot na ginagamit sa pagdadalá ng sanggol o batà, 150-200 sm ang habà at 50-60 sm ang lapad.
á·ban
pnd |a·bá·nin, mag-á·ban, u·má·ban |[ Hil ]
: huminto sa paghábi pagsapit sa karaniwang habà at lápad ng patadyong o katulad nitó.
a·ban·de·rá·do
png |[ Esp ]
: tagadalá ng bandera, a·ban·de·rá·da kung babae Cf FLAGMAN
a·bán·don
pnd |[ Ing ]
: abandoná.
a·ban·do·ná
pnd |a·ban·do·na·hín, mag-a·ban·do·ná |[ Esp ]
: pabayàan1 ; íwan : ABÁNDON — pnr a·ban·do·ná·da a·ban·do·ná·do kung laláki.
a·báng
png
1: [Ilk Kap ST] tao na naghihintay Cf BÁKAY1, BANTÁY
2: [Ilk Kap ST] bagay na ginagamit panghintay — pnd a·ba·ngán, i·pag-a·báng, mag-a·báng
3: [Akl] hárang1-2
á·bang
png |[ Ilk Pan Seb War ]
: úpa — pnd a·bá·ngan, mag-á·bang.
á·bang-á·bang
png
1: Med singaw sa balát na tíla mga butlíg
2: Bot palumpong (Leea manillensis ) na may bunga na maasim at nakakain.
á·bá·ngan
png |[ abáng+an ]
: hintáyan.
a·bang·lës
pnr |[ Pan ]
: panís1
a·ba·níd
pnr |[ Seb ]
: sunód-sunód.
a·ba·ní·ko
png |[ Esp abanico ]
1: natitiklop na pamaypay na maaaring yarì sa papel, tela, balahibo, at katulad : YÁBYAB1 — pnd a·ba·ni·kú·han, mag-a·ba·ní·ko
2: Zoo uri ng kabibe o almeha (Amusium pleurorectus ) na hindi kalakihan at manipis ang talukab
3: Bot yerba (Belamcanda chinensis ) na makapal ang ugat at makintab na itim ang tíla kapsulang bunga : CHINESE BLACKBERRY LILY
a·bá·no
png |[ Esp haváno ]
: tabáko3
a·ban·sá·do
pnr |[ Esp avanzado ]
1: nauuna o nangunguna
2: bantóg.
a·bán·se
png |[ Esp avance ]
1: súlong1
2: asénso — pnd i·a·bán·se, u·ma·bán·se.
a·bán·te
png |[ Esp avante ]
1: paglakad ng tao o hayop ; pag-andar ng sasakyan : ARYÁ4
2: súlong1
3: pagiging lamáng Cf ÚNA
4: salákay — pnd mag-a·bán·te, u·ma·bán·te.
a·ban·té·ro
png |[ Esp ]
: tawag sa minero sa Bundok Diwalwal, Davao.
a·bán·to
png |[ Mrw ]
: panaúhin.
a·bár
pnd |a·ba·rín, u·ma·bár |[ ST ]
: tumugon o sumagot.
á·bar
pnd |a·bá·rin, ma·á·bar, u·má·bar |[ ST ]
: tapusin ang gawain.
a·ba·ráy
png |[ Pan ]
: sakbát ; salakbát.
a·ba·rís·ya
png |[ Esp avaricia ]
: yamò1
a·ba·ris·yó·sa
pnr |[ Esp avariciosa ]
: sakim sa yaman, a·ba·ris·yó·so kung laláki.
a·bar·ká
png |[ Esp abarcar ]
: pagsakop, pag-ari, o pag-angkin ng lahat — pnd a·bar·ka·hín, i·a·bar·ká, mag-a·bar·ká.
a·bá·ro
pnr |[ Esp ]
: ímot, a·bá·ra kung babae.
mula sa https://diksiyonaryo.ph/list/A
